Λεωνίδας Βατικιώτης | unfollow Τεύχος Ιανουαρίου 2016
Ενδεικτικά αναφέρουμε το Δήμο της Φυλής και των Μεγάρων στην Αττική, της Φαιστού στην Κρήτη κ.ά. Πιθανά, λόγοι πολιτικού κόστους ή και υψηλές γνωριμίες στο εσωτερικό της κυβέρνησης να άφησαν για αργότερα τη χρεοκοπία των συγκεκριμένων δήμων, δίνοντάς τους μία ευκαιρία ακόμη, μήπως έτσι καταφέρουν και συμμαζέψουν τα οικονομικά τους, δηλαδή να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους έστω στο «και πέντε» και να αποφύγουν το διασυρμό. Άλλωστε, το γεγονός ότι με την εκπνοή σχεδόν του χρόνου εντάχθηκε σε πρόγραμμα εξυγίανσης και ο Δήμος Γόρτυνας δείχνει ότι η περίπτωση της Σαλαμίνας δεν είναι μοναδική.
Η υπαγωγή ενός δήμου σε πρόγραμμα, η επιχείρηση εξυγίανσης δηλαδή των οικονομικών του, αποφασίζεται από το υπουργείο Εσωτερικών, όταν για δύο συνεχόμενα τρίμηνα παρατηρείται απόκλιση από τους στόχους που έχουν τεθεί και συντελείται σε βάρος της κοινωνικής του πολιτικής. Το κόστος, δηλαδή, θα μεταφερθεί στους δημότες – κι ας υπόσχεται η κυβέρνηση ότι δεν θα θιγούν τα συμφέροντά τους. Είναι πολύ ενδεικτικά τα όσα προβλέπει ο σχετικός νόμος (άρθρο 174 του 4270/2015, Α’ 143), με τίτλο «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας», όπου τα επόμενα βήματα έχουν ήδη περιγραφεί με μεγάλη αυστηρότητα.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 4, «η ένταξη στο ανωτέρω πρόγραμμα συνεπάγεται την υποχρέωση εφαρμογής κατά περίπτωση, μέρους ή του συνόλου, των κάτωθι παρεμβάσεων: Πρώτο, άμεση εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων που προβλέπονται από τη νομοθεσία προς διασφάλιση της είσπραξης των απαιτήσεων του ΟΤΑ και της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής. Δεύτερο, αναστολή προσλήψεων. Τρίτο, επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού. Τέταρτο, πρόσβαση στο λογαριασμό εξυγίανσης και αλληλεγγύης της αυτοδιοίκησης του άρθρου 263 του ν. 3852/2010 (Α’ 87) οι πόροι του οποίου διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση του προγράμματος εξυγίανσης. Πέμπτο, αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές. Έκτο, αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του τέλους ακίνητης περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό μέχρι και 3‰ (τρία τοις χιλίοις) και επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από το δήμο σύμφωνα με το ποσοστό αυτό μέχρι την οικονομική του εξυγίανση. Ομοίως, αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%. Έβδομο, περιορισμό των δαπανών μόνο σε υποχρεώσεις μισθοδοσίας και λοιπές απολύτως ανελαστικές δαπάνες».
Νέα χαράτσια από τους δήμους
Το πρώτο μέτρο (για τη διασφάλιση της είσπραξης των νόμιμων απαιτήσεων των ΟΤΑ και αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής) μπορεί να υπαινίσσεται τον τερματισμό της χρόνιας κακοδιαχείρισης των δήμων (π.χ. τα ανείσπρακτα δημοτικά τέλη επί τραπεζοκαθισμάτων, το 0,5% στα καταστήματα εστίασης κ.ά.), όμως στην πράξη, τουλάχιστον για εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν υφίσταται διαπλοκή, θα σημάνει νέα χαράτσια στις μικρές επιχειρήσεις, καθώς πολλές απ’ αυτές θα κληθούν για πρώτη φορά να αποδώσουν τις νόμιμες υποχρεώσεις τους. Για πολλές αυτό σημαίνει κλείσιμο, για όλες άνοδο του κόστους λειτουργίας. Το δεύτερο μέτρο, δηλαδή το πάγωμα των προσλήψεων στερείται αντικειμένου, καθώς προσλήψεις ήδη δεν γίνονται, με εξαίρεση τα 5μηνα. Όμως, οι υποχρεωτικές μετατάξεις (το τρίτο μέτρο), που ως ζητούμενο έχουν την ελάφρυνση του κόστους μισθοδοσίας, θα επιβαρύνουν μια ήδη προβληματική κατάσταση. Ήδη υπάρχουν σοβαρότατες ελλείψεις προσωπικού, που έχουν παραλύσει τη λειτουργία των περισσότερων δήμων της χώρας, οι οποίοι από το ένα άκρο της πληθώρας προσωπικού, η συντριπτική πλειοψηφία του οποίου προερχόταν από ρουσφετολογικές προσλήψεις, μετακινήθηκαν στο άλλο άκρο της έλλειψης αναγκαίου προσωπικού ακόμη και για τις πιο νευραλγικές δραστηριότητες (καθαριότητα, πράσινο κτλ.). Το τέταρτο μέτρο προβλέπει τη χρησιμοποίηση κονδυλίων από το λογαριασμό εξυγίανσης και αλληλεγγύης, που θεσμοθετήθηκε με το νόμο Καλλικράτη. Όμως, πρόκειται για κονδύλια που προέρχονται από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ποσοστό του φόρου εισοδήματος νομικών και φυσικών προσώπων, του ΦΠΑ και του ΕΝΦΙΑ) και όχι από κάποια έκτακτη κρατική χρηματοδότηση. Διαδικασίες bail-in με άλλα λόγια, όπου η διάσωση γίνεται με ίδιους πόρους των δήμων και όχι bail-out, όπως θα έπρεπε, όπου τη διάσωση θα αναλάμβανε το ίδιο το κράτος με τη διοχέτευση επιπλέον έκτακτων πόρων. Το πέμπτο και έκτο μέτρο (αύξηση ιδίων εσόδων και ανωτάτων συντελεστών επιβολής τελών ακίνητης περιουσίας) μετατρέπουν τους δήμους σε μηχανισμούς βαθύτερης φορομπηξίας, καθώς από τις τσέπες των δημοτών θα καλύψουν τα ελλείμματα των δημοτικών προϋπολογισμών, ώστε να επέλθει ο ισοσκελισμός. Τέλος, ο περιορισμός των δαπανών μόνο στις ανελαστικές δαπάνες σημαίνει πως κάθε κονδύλι που βελτίωνε την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα στις πόλεις και τα χωριά θα κοπεί… σύριζα!
Μείωση χρηματοδότησης κατά 62%
Το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι ότι κανένα από τα παραπάνω μέτρα δεν θίγει τις πραγματικές αιτίες που έχουν οδηγήσει δεκάδες δήμους στο κόκκινο και δεκάδες δημάρχους στη διαδικασία του διαρκούς λόμπινγκ, προσπαθώντας να αποφύγουν το μνημόνιο. Στην πραγματικότητα, η καθοριστική αιτία που δημιούργησε στους δήμους μια δεύτερη ταχύτητα η οποία φλερτάρει με τη χρεοκοπία σχετίζεται με την απότομη συρρίκνωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων, που έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια κατά 62%! Όσο κι αν οι νέες δημοτικές αρχές που εξελέγησαν το 2014, ανεξαρτήτως χρώματος, έβαλαν ένα τέρμα στην παροιμιώδη σπατάλη και κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος που συνέβαινε επί χρόνια στους ΟΤΑ από το ένα άκρο της Ελλάδας ως το άλλο, κατατάσσοντάς τους στα μεγαλύτερα εκτροφεία σκανδάλων, η προσαρμογή που συντελέστηκε ήταν πολύ πιο απότομη ακόμη κι από αυτήν του Δημοσίου.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε απότομα το 2015, όταν με νόμο του Ν. Βούτση καταργήθηκε η θέση του κομματικά διορισμένου γενικού γραμματέα αποκεντρωμένης διοίκησης. Η αναβάθμιση του ρόλου των υπηρεσιακών υπαλλήλων, αλλά και ο τρόπος που συμπεριλαμβάνονται πλέον οι ΟΤΑ στο γενικό μητρώο φορέων κυβέρνησης σημαίνουν ότι η δυνατότητα που υπήρχε στο παρελθόν να κρύβονται κάτω από το χαλί οι μαύρες τρύπες στα οικονομικά των δήμων και των εποπτευόμενων φορέων πέρασε οριστικά στο παρελθόν. Έτσι φάνηκε ο βασιλιάς γυμνός και τα ελλείμματα δεκάδων δήμων όλης της χώρας βγήκαν στην επιφάνεια. Ειδικότερα για το Δήμο της Σαλαμίνας ένα σεβαστό ποσό του ελλείμματός του –που συνολικά ξεπερνάει τα 10 εκατ. ευρώ– δημιουργήθηκε από τις διαρροές ενός απαρχαιωμένου συστήματος υδροδότησης που δημιουργεί σταθερά ελλείμματα στο ισοζύγιο εισπράξεων από τους δημότες και αποδόσεων στην ΕΥΔΑΠ.
ΣΥΡΙΖΑ, η συνέχεια ΝΔ και ΠΑΣΟΚ
Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι ο νόμος που προβλέπει τα μέτρα εξυγίανσης των χρεοκοπημένων δήμων, τα οποία θα εφαρμόσουν τώρα κατά γράμμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αποτελεί ενσωμάτωση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2011/85), ενώ για πρώτη φορά το πλαίσιο στενότερης επιτήρησης των οικονομικών των δήμων τέθηκε με το δεύτερο μνημόνιο (νόμος 4093/2012). Ο πρώτος δε νόμος, προτού ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ψηφίσουν κάποιες οριακές και ήσσονος σημασίας αλλαγές τον Ιούνιο του 2015, ο οποίος εξειδίκευε και ιεραρχούσε τα μέτρα εξυγίανσης, έφερε τις υπογραφές των πιο μισητών υπουργών της κυβέρνησης Σαμαρά: του υπουργού Οικονομικών και στελέχους της Eurobank Γκίκα Χαρδούβελη, του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκου Μητσοτάκη, του φασίστα Μάκη Βορίδη ως υπουργού Υγείας κ.ά. Με άλλα λόγια, ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ αναλαμβάνουν την υλοποίηση των χειρότερων μνημονιακών νόμων που ψήφισαν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ κατ’ εντολήν της ΕΕ!
Στην πράξη, το νέο πλαίσιο χρεοκοπίας των δήμων δημιουργεί ένα νέο κύμα εσωτερικής χρεοκοπίας. Το πρώτο κύμα εσωτερικής χρεοκοπίας, από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε την αποπληρωμή πλήρως και εγκαίρως του δημόσιου χρέους (και αυτή τη δέσμευση την ανέλαβαν αρκετά νωρίς, στις 20 Φεβρουαρίου 2015 στο πλαίσιο του Eurogroup και με τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου απλώς επισφραγίστηκε…), είχε ως θύματα τους έλληνες φορολογούμενους στους οποίους μεταβιβάστηκε ο λογαριασμός. Τα νέα ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους 1,45 δισ. ευρώ του Νοεμβρίου του 2015, όπως ανακοινώθηκαν στις 29 Δεκεμβρίου 2015, τα οποία οδήγησαν το σύνολο των ληξιπρόθεσμων από την 1η Ιανουαρίου μέχρι τις 30 Νοεμβρίου του 2015 στα 11,83 δισ. και το γενικό σύνολο στα 83,6 δισ. ευρώ έχουν στην άλλη όψη τους χιλιάδες μικρές χρεοκοπίες φυσικών και νομικών προσώπων που αδυνατούν να πληρώσουν τους αυξημένους φόρους που επέβαλε το Δημόσιο για να αποφύγει τη στάση πληρωμών προς τους πιστωτές. Έτσι, η στάση πληρωμών των πολιτών είναι συνέπεια της συνέχισης της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, το κόστος της προδοσίας των προσκυνημένων Τσίπρα – Καμμένου, που αφού υφάρπαξαν την ψήφο των πολιτών έγιναν πειθήνια όργανα της τρόικας.
Πλέον, ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ θα μπορούν να καυχώνται ότι είναι εντελώς δικό τους δημιούργημα ένα νέο είδος εσωτερικής χρεοκοπίας: η χρεοκοπία δεκάδων δήμων της χώρας που θα οδηγήσει στην υπερφορολόγηση των πολιτών και στην επιδείνωση των παρεχόμενων εκ μέρους των δήμων κοινωνικών υπηρεσιών. Αυτά είναι τα ήδη γνωστά αποτελέσματα που θα επιφέρει το «πείραμα της Σαλαμίνας».
