«Ο κόσμος είναι ωραίο μέρος για να γεννηθείτε
αν δεν σας νοιάζει που μερικοί άνθρωποι πεθαίνουν όλη την ώρα
ή έστω απλώς λιμοκτονούν κάποιες ώρες
στο κάτω κάτω δεν πειράζει, αφού δεν είστε εσείς»
Λόρενς Φερλινγκέτι
«Oλοι κερδίζουν από την πορνεία: ο σωματέμπορας, ο πελάτης, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που ασχολούνται με τα θύματα, οι ειδικοί που μιλάνε σήμερα στην ημερίδα, εγώ που ερευνώ το πεδίο, εσείς που γράφετε αυτό το ρεπορτάζ». Ο Γρηγόρης Λάζος είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο. Εδώ και δεκαετίες επίμονα και παθιασμένα μελετά ένα φαινόμενο τόσο άβολο για όλους μας, που τον περισσότερο χρόνο προτιμάμε να στρέφουμε τα μάτια αλλού. Οπως ακριβώς κάνω κι εγώ, όταν ο Λάζος μού δίνει στοιχεία για την «ανθρώπινη κρεαταγορά της Αθήνας»: κατά μέσο όρο 6.500 πορνικές θέσεις όπου εκδίδονται 12.000 γυναίκες. Αλλες 6.500 εκδίδονται στην υπόλοιπη Ελλάδα.
«Δεν βγαίνουν όλες κάθε μέρα, όλη μέρα», μου εξηγεί ο καθηγητής, που -μαζί με την ερευνητική του ομάδα- σαρώνουν τις πιάτσες και συζητούν με πόρνες και πελάτες. «Από Πατήσια μέχρι Συγγρού εξαπλώνεται η πορνεία της εξαθλίωσης», λέει ο Λάζος. «Εχουμε φτάσει στο σημείο οι γυναίκες να εκδίδονται ακόμα και για μια τυρόπιτα. Οταν η άλλη έχει να φάει δυο μέρες, τι θα κάνει; Συνήθως το μεροκάματό τους είναι στα 15 ευρώ και, για να το βγάλουν, χρειάζεται να περάσουν από πάνω τους 6-8 πελάτες στο πεζοδρόμιο ή 20 στο μπορντέλο».
Στην Αθήνα σήμερα υπάρχουν περίπου 525 οίκοι ανοχής, εκ των οποίων νόμιμα λειτουργούν το πολύ 10. Μέχρι ώρας έχουν χαρτογραφηθεί 91 στούντιο στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου. Γυναίκες εκδίδονται και μέσω μικρών αγγελιών και σε ξενοδοχεία, ενώ ένας πολύ μικρός αριθμός κινείται μέσω Διαδικτύου. Υπάρχουν επίσης περίπου 700 πόρνες πολυτελείας. Ο κύριος όγκος των γυναικών δουλεύει στους δρόμους: πλατεία Κολιάτσου, Αμερικής, Βάθη, Κουμουνδούρου, Βουκουρεστίου, Πειραιώς. Τζίρος-ρεκόρ
«Η πιο μεγάλη μπίζνα είναι το μουνί», μου είχε πει παλιά ένας νταβατζής κι έχει δίκιο: 600 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι είναι ο ετήσιος τζίρος από την πορνεία στην Ελλάδα.
«Την περίοδο 1997–2000 η πορνική αγορά έπιασε τις κορυφαίες της τιμές και σε γυναίκες και σε τιμές», εξηγεί ο Λάζος. «Σταδιακά άρχισε να πέφτει όσο οι πελάτες έχαναν εισοδήματα κι αυξανόταν η χρήση πορνογραφικού υλικού μέσω Διαδικτύου. Το 2006-2008 έπεσε στα ελάχιστα: 6.000 πόρνες στην Αθήνα. Από το Καστελόριζο, που ο Παπανδρέου μάς ανακοίνωσε ότι μπαίνουμε στα μνημόνια, η πορνεία άρχισε να αυξάνεται μ’ έναν αργό, χλομό ρυθμό».
Ετσι, από τις 17.000 εκδιδόμενες το 2012 σήμερα βρισκόμαστε στις 18.500. Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι πια οι μισές πόρνες είναι Ελληνίδες, ενώ κάποτε είχαν εξαφανιστεί από τον δρόμο, διαπιστώνουν οι ερευνητές. «Πολλές πια εκδίδονται περιστασιακά, κατά περίπτωση και σύμφωνα με την ανάγκη τους», λέει ο Λάζος. «Σήμερα το 35%-40% των εκδιδομένων στην Αθήνα -7.350 γυναίκες- είναι ντόπιες: περίπου 6.900 είναι κόρες μεταναστών που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα».
«Το καινούργιο φαινόμενο είναι νέα κορίτσια μετά την έξοδό τους από το κλαμπ να σου προσφέρουν ένα γρήγορο, με αντάλλαγμα την κούρσα», λέει ο Μ.Χ. Είναι ταξιτζής εδώ και 15 χρόνια και εξυπηρετεί κυρίως τουρίστες που θέλουν να γνωρίσουν τα ενδότερα της νυχτερινής Αθήνας. «Δεν είναι επαγγελματίες, είναι μικρά παιδιά που δεν θεωρούν και τόσο κακό να σου κάτσουν για τα 20 ευρώ που έχει η κούρσα».
Οι πόρνες κατά περίσταση που βγαίνουν στον δρόμο είναι γυναίκες που απέκτησαν κάποια επαφή με το δίκτυο και εκδίδονται περιστασιακά για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους.
«Δεν είναι εύκολο να εκδοθεί ο καθένας. Αν εσύ αύριο το πρωί το αποφασίσεις, θα είσαι σαν αγγούρι στο πεζοδρόμιο», λέει ο Λάζος. «Η πορνεία έχει τεχνική, κάποιος πρέπει να σε διδάξει: πώς επιδεικνύεις το σώμα σου, πώς μιλάς στον πελάτη, τι κάνεις για να ολοκληρώσει πιο γρήγορα. Είναι μια ολόκληρη διαδικασία εκπαίδευσης και, κυριότατα, μια διαδικασία ταπείνωσης. Η αποδοτική πόρνη πρέπει να έχει ισοπεδωθεί σαν άνθρωπος».
Το προφίλ των εκδιδόμενων
Μετά από ένα χρόνο δουλειάς έχει πια ψυχικά ισοπεδωθεί. Ετσι, το ερώτημα αν τα ναρκωτικά οδηγούν στην πορνεία ή η πορνεία στα ναρκωτικά είναι για τους ερευνητές το αυγό του Κολόμβου.
«Δεν αναφερόμαστε μόνο στην πρέζα», λέει ο Λάζος. «Οι ηρωινομανείς έχουν μικρή διάρκεια ζωής στις πιάτσες, καταρρέουν πολύ γρήγορα. Αναφερόμαστε στα λεγόμενα μαλακά ναρκωτικά. Οι γυναίκες τα έχουν ανάγκη για να αντέχουν αυτά που κάνουν».
Κι «αυτά που κάνουν» οι πόρνες σήμερα μπορούν να φτάσουν πολύ μακρύτερα από εκεί που φαντάζεστε: η αγορά διαθέτει ανήλικες, γυναίκες που πηγαίνουν με ένα ολόκληρο τσούρμο ανδρών ταυτόχρονα, άλλες που υφίστανται gaping (να μπαίνουν δηλαδή στο σώμα τους από τεράστια μπουκάλια μέχρι μίξερ χειρός), άλλες που ο πελάτης τις χέζει ή τις κατουράει.
Ισως η πιο τρομακτική από τις καινούργιες τάσεις είναι η κτηνοβασία: δυο φορές τον χρόνο, όταν τα σκυλιά του πελάτη είναι ξαναμμένα, νοικιάζει κορίτσια για να κάτσουν στα ντόμπερμαν ή τα λυκόσκυλα. Για όλα αυτά τα παράξενα γούστα οι τιμές ξεκινούν από τα 500 ευρώ.
Για όλα τα βαλάντια
Ομως η αγορά απευθύνεται σε κάθε εισόδημα: ακόμα και με 5 ευρώ μπορεί κάποιος να πάει με μια κοπέλα στον δρόμο για 15 λεπτά, μετά τα μεσάνυχτα, όταν οι νταβατζήδες αποσύρουν τα «καλά χαρτιά» και ρίχνουν στον δρόμο τις «δεύτερες επιλογές». Συνήθως οι τιμές κινούνται στα 20 ευρώ.
Στα μπορντέλα οι τιμές ανεβαίνουν κι ο χρόνος χρήσης της κοπέλας μειώνεται: ο πελάτης πληρώνει 30 ευρώ για τρία λεπτά. Στα στούντιο ο χρόνος είναι μεγαλύτερος: για 50-100 ευρώ ο πελάτης (ή το ζευγάρι) μπορεί να έχει την κοπέλα για μια ώρα. Οταν αναφερόμαστε σε πόρνες πολυτελείας, οι τιμές ανεβαίνουν ιλιγγιωδώς: για να συνοδεύσει απλώς τον πελάτη σε κοινωνική έξοδο η πόρνη θα χρεώσει 100–200 ευρώ και για να κάνει σεξ μαζί του 500.
Το προφίλ των πελατών
Αποκαλυπτικά για το προφίλ του πελάτη είναι τα στοιχεία που παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη η δικαστική ψυχολόγος Μαρία Μουδάτσου, επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας της PRAKSIS για την πορνεία και το τράφικινγκ.
Η έρευνα διεξήχθη επί έξι μήνες σε επτά πόλεις και συμμετείχαν με συνεντεύξεις τους 70 εκδιδόμενες και 30 πελάτες.
Οι 29 άντρες είναι Ελληνες και μορφωμένοι (αρκετοί με ανώτατη εκπαίδευση). Η συντριπτική πλειονότητα είναι 26-35 ετών. Είναι κυρίως ιδιωτικοί υπάλληλοι και ελεύθεροι επαγγελματίες με ετήσια εισοδήματα από 5.000 έως 15.000 ευρώ. Επτά δηλώνουν ανύπαντροι, επτά παντρεμένοι, πέντε σε σταθερή σχέση.
Συνευρίσκονται με πόρνες από δύο μέχρι τέσσερις φορές τον μήνα και τις επιλέγουν με κριτήριο την ηλικία κι όχι τη χώρα προέλευσης.
Είκοσι έξι στους 30 δηλώνουν ότι ξέρουν τι είναι το τράφικινγκ, 29 στους 30 ξέρουν τι είναι σεξουαλική εκμετάλλευση και σχεδόν όλοι δηλώνουν ότι δεν θα ήθελαν να συνευρεθούν με γυναίκα που να εξαναγκάζεται στην πορνεία.
Τράφικινγκ
Τα τελευταία χρόνια οι πόρνες διαχωρίζονται από την Πολιτεία και τους ερευνητές σε θύματα τράφικινγκ και μη. Τράφικινγκ είναι το εμπόριο ανθρώπων και, για να χαρακτηριστεί κάποιος θύμα, πρέπει να πληροί συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, άλλοι ερευνητές, όπως ο Λάζος, αμφισβητούν τον διαχωρισμό: «Δεν υπάρχουν ελεύθερες πόρνες, όπως και η πορνεία δεν είναι ελεύθερη επαγγελματική επιλογή. Καμία γυναίκα δεν μπορεί να σταθεί στο πεζοδρόμιο, αν δεν έχει νταβατζή ή αγαπητικό. Δεν έχει καμία σημασία αν είναι θύματα εμπορίας ή όχι. Εχουμε υπολογίσει πως σε κάθε νταβατζή αντιστοιχούν 3,5 πόρνες και σε κάθε αγαπητικό 1-2. Υπάρχουν και σωματέμποροι που ελέγχουν μέχρι 200 γυναίκες».
Παρ’ όλο που η επισήμανση του Λάζου είναι καίρια, έχει σημασία να δούμε τα στοιχεία που διαθέτουμε για το τράφικινγκ: Σε 25,7 δισ. δολάρια υπολογίζεται διεθνώς ο ετήσιος τζίρος, ενώ στην Ευρώπη τα κέρδη αγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ.
Στην Ελλάδα κάποιοι ερευνητές ανεβάζουν τα θύματα ακόμα και στον αστρονομικό αριθμό των 20.000 γυναικών.
«Είναι η δεύτερη πιο επικερδής επιχείρηση στον κόσμο», τονίζει ο εκπρόσωπος της ΜΚΟ «Α21», Αρης Καρδασιλάρης: «Η επιχείρηση λειτουργεί υπό ιδανικές συνθήκες επιχειρηματικότητας: έχει μεγάλα κέρδη και ατιμωρησία, άρα μικρό ρίσκο».
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη, οι γυναίκες και τα παιδιά αποτελούν την πλειονότητα των διακινούμενων ατόμων, γιατί είναι το πλέον ευάλωτο τμήμα οποιουδήποτε πληθυσμού. Στην Ελλάδα, το διεθνικό τράφικινγκ συνδέεται κυρίως με τη διακίνηση και εξαναγκαστική εκπόρνευση αλλοδαπών γυναικών.
«Η πορνεία, δυστυχώς, για την πλειοψηφία της κοινωνίας δεν θεωρείται βία», τόνισε στη σχετική ημερίδα που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ισότητας η επικεφαλής της, Φωτεινή Κούβελα.
«Υποτίθεται πως οι γυναίκες είναι ελεύθερες να μετατρέπουν σε αντικείμενο το σώμα τους». «Δεν υπάρχει πιο ανήθικο ιδεολόγημα από τη θεωρία της ελεύθερης επιλογής», είπε ο αναπληρωτής υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Νίκος Χουντής.
«Αποκρύπτει την ταξικότητα, τη φυλετικότητα και την πιο ακραία μορφή και σχέση ανισότητας. Στόχος της νέας ελληνικής κυβέρνησης είναι η Ελλάδα να συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των πρωταγωνιστών στη διεθνή εκστρατεία για την αντιμετώπιση των σύγχρονων μορφών δουλείας και να αξιοποιούμε τη νέα καινοτόμα ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αυτός ο αγώνας πηγαίνει ταυτόχρονα με την ανατροπή των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών που παράγουν την οικονομική εξαθλίωση, εκ των πηγών αυτού του φαινομένου», υπογράμμισε.
■ «Ολοι κερδίζουν από την πορνεία: ο σωματέμπορας, ο πελάτης, οι ΜΚΟ που ασχολούνται με τα θύματα, οι ειδικοί που μιλάνε σήμερα στην ημερίδα, εγώ που ερευνώ το πεδίο, εσείς που γράφετε αυτό το ρεπορτάζ»
■ «Από Πατήσια μέχρι Συγγρού εξαπλώνεται η πορνεία της εξαθλίωσης. [...] Εχουμε φτάσει στο σημείο οι γυναίκες να εκδίδονται ακόμα και για μια τυρόπιτα. Οταν η άλλη έχει να φάει δυο μέρες, τι θα κάνει;»
■ «Πολλές πια εκδίδονται περιστασιακά, κατά περίπτωση και σύμφωνα με την ανάγκη τους. [...] Σήμερα το 35%-40% των εκδιδομένων στην Αθήνα (7.350 γυναίκες) είναι ντόπιες: περίπου 6.900 είναι κόρες μεταναστών που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα»
■ «Δεν είναι εύκολο να εκδοθεί ο καθένας. Αν εσύ αύριο το πρωί το αποφασίσεις, θα είσαι σαν αγγούρι στο πεζοδρόμιο. [...] Η πορνεία έχει τεχνική, κάποιος πρέπει να σε διδάξει: πώς επιδεικνύεις το σώμα σου, πώς μιλάς στον πελάτη, τι κάνεις για να ολοκληρώσει πιο γρήγορα. Είναι μια ολόκληρη διαδικασία εκπαίδευσης και, κυριότατα, μια διαδικασία ταπείνωσης. Η αποδοτική πόρνη πρέπει να έχει ισοπεδωθεί σαν άνθρωπος»
■ «Δεν υπάρχουν ελεύθερες πόρνες, όπως και η πορνεία δεν είναι ελεύθερη επαγγελματική επιλογή. Καμία γυναίκα δεν μπορεί να σταθεί στο πεζοδρόμιο, αν δεν έχει νταβατζή ή αγαπητικό. Δεν έχει καμία σημασία αν είναι θύματα εμπορίας ή όχι»
Η γλώσσα των αριθμών για την «ανθρώπινη κρεαταγορά της Αθήνας»:
■ Κατά μέσο όρο 6.500 πορνικές θέσεις όπου εκδίδονται 12.000 γυναίκες. Αλλες 6.500 εκδίδονται στην υπόλοιπη Ελλάδα.
■ Στην Αθήνα σήμερα υπάρχουν περίπου 525 οίκοι ανοχής, εκ των οποίων νόμιμα λειτουργούν το πολύ 10. Μέχρι ώρας έχουν χαρτογραφηθεί 91 στούντιο στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου.
■ Γυναίκες εκδίδονται και μέσω μικρών αγγελιών και σε ξενοδοχεία, ενώ ένας πολύ μικρός αριθμός κινείται μέσω Διαδικτύου.
■ Υπάρχουν επίσης περίπου 700 πόρνες πολυτελείας. Ο κύριος όγκος των γυναικών δουλεύει στους δρόμους: πλατεία Κολιάτσου, Αμερικής, Βάθη, Κουμουνδούρου, Βουκουρεστίου, Πειραιώς.
■ Από τις 17.000 εκδιδόμενες το 2012, σήμερα βρισκόμαστε στις 18.500.
Δράστες και θύματα στο εμπόριο ανθρώπων
Στοιχεία ΕΛ.ΑΣ.
Από τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για τα έτη 2013, 2014 και τις αρχές του 2015 προκύπτει ότι τα θύματα τράφικινγκ προέρχονται κυρίως από το Μπανγκλαντές, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Οι ανήλικοι 16-18 ετών κατάγονται κυρίως από τη Ρουμανία, την Αλβανία και το Μπανγκλαντές. Οι δράστες είναι κυρίως Ελληνες, Βούλγαροι, Αλβανοί και Ρουμάνοι.
Το 2010 καταγράφηκαν 62 υποθέσεις, 35 το 2011, 46 το 2012, 37 το 2013 και 36 υποθέσεις το 2014.
Η ένταση του φαινομένου δείχνει να μειώνεται. Ο εγκληματολόγος και αναπληρωτής υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γ. Πανούσης, το αποδίδει σε μείωση της ζήτησης λόγω ευαισθητοποίησης και οικονομικής κρίσης, στην αποδόμηση των εγκληματικών οργανώσεων, αλλά και στο ότι εξελίσσεται ο τρόπος δράσης των κυκλωμάτων.
Ο αναπληρωτής υπουργός εκτίμησε ότι οι κατάλληλοι νόμοι υπάρχουν, ωστόσο «αυτό που είναι δύσκολο να διαχειριστείς νομικά και θεσμικά είναι μια αλλαγή του πολιτισμού των ανθρωπίνων σχέσεων σε θέματα όπως ο σεξοτουρισμός, η παιδεραστία, η αιμομιξία. Χρειάζεται να γίνει δουλειά στα σχολεία, τις πλατείες, τα πανεπιστήμια και τους δήμους».
