Ο Montaigne παρομοιάζει τους ανθρώπους με τα στάχυα: στέκονται όρθια και υπερήφανα όσο καιρό είναι άδεια από καρπό , όταν ωριμάσουν και γεμίσουν στάρι, τότε αρχίζουν να γέρνουν ταπεινά από το βάρος. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους όταν, αφού έχουν δοκιμαστεί και αιτιολογήσει τα πάντα, ότι σε αυτή την πληθώρα της γνώσης δεν υπάρχει τίποτα που να αξίζει και να έχει διάρκεια. Τότε εγκαταλείπουν την αλαζονική τους στάση και αντιλαμβάνονται ποιοι πραγματικά είναι” Μόρφωση λοιπόν σημαίνει για τον Montaigne σε πρώτη γραμμή ευρύτητα και εσωτερική ελευθερία του πνεύματος. Όποιος είναι πραγματικά μορφωμένος είναι ελεύθερος από κάθε δογματισμό,κάθε ισχυρογνωμοσύνη, πνευματική στενότητα και μισαλλοδοξία, έχει κερδίσει εκείνη την ελαφρότητα του πνεύματος, που δεν απέχει πολύ από την ειρωνεία: χαίρεται για τα πράγματα του κόσμου, δεν τα παίρνει όμως και τόσο σοβαρά. Τρέφει επίσης μεγάλη δυσπιστία απέναντι σε βιβλία και σχολεία με μάθηση σταθερή που θέλει να προβάλλεται ως απόλυτη, δεν θέλει να “πουληθεί” ούτε σε θεωρίες, ούτε σε ανθρώπους.
Δεδομένου ότι ο κόσμος και οι άνθρωποι υπάρχουν εδώ όχι ως πάγια πράξη πραγμάτων, αλλά μόνον ως πληθώρα αστάθμητων ανθρώπινων χαρακτήρων και μορφών ζωής, οφείλει ο καθένας να διαμορφώνει ως κέρδος για τον εαυτό του την δική του θεώρηση των πραγμάτων και την προσωπική του κρίση πάνω σε αυτά. Γι' αυτό το λόγο η μόρφωση είναι δυνατόν να κατακτηθεί κυρίως μέσα από την πρακτική επικοινωνία με τους ανθρώπους και τον κόσμο, μέσα από ταξίδια, εμπειρίες και χειρισμούς των ζητημάτων της ζωής και λιγότερο μέσα από τα βιβλία ή συστήματα.
Η σχολική αγωγή “στουπώνει” την μνήμη και δρα με τρόπο που επιβάλλει την ομοιομορφία-την στιγμή που στην μόρφωση πρόκειται ακριβώς για την διαμόρφωση της ατομικότητας!
το είδαμε ως "Άνθρωποι όρθιοι σαν τα στάχυα" στον ντενεκέ.
